Sposoby przeciwdziałania przemocy

Świetlica szkolna i jej rola w zapobieganiu agresji w szkole
Jednym ze sposobów przeciwdziałania przemocy jest świetlica szkolna. Jest ona łagodnym sposobem na agresję. Spędzanie czasu wolnego w tego typu miejscach może mieć bardzo duży oraz pozytywny wpływ zarówno na dręczyciela, jak i na ofiarę. Osoba prowadząca takie zajęcia musi bardzo uważnie obserwować swoich wychowanków. Nauczyciel musi pokazać, że jest osobą godną zaufania, która wysłucha, powstrzyma się od osądzania i w miarę możliwości pomoże. Budowaniu takiej pozycji sprzyja m. in. okazywanie uczniowi jak największego zainteresowania. Warto też podkreślać jego najlepsze cechy . Ofiara agresji w świetlicy poczuje się bezpiecznie, ale także łatwiej jej będzie nabrać pewności siebie. Podczas zabaw z rówieśnikami odnajdzie swoje bratnie dusze, co pomoże uniknąć samotności. Zdarza się także, że uczeń prześladowany sam prowokuje swojego dręczyciela, ale robi to nieświadomie. Dlatego opiekun, podczas gdy zaobserwuje takie zachowanie, powinien natychmiast zareagować. Bardzo duży wpływ świetlica szkolna ma również na osoby agresywne. Jeśli dziecko bierze udział w takich zajęciach to nie kręci się po szkolnych korytarzach oraz nie myśli o tym, komu dokuczyć, czy też sprawić przykrość. Przemoc szkolna wynika często z braku zajęcia. Podczas, gdy uczniowie będą mieli zorganizowany czas pozalekcyjny na świetlicy, to na pewno pozwoli to na uniknięcie większości negatywnych zachowań dzieci. Niekoniecznie kobiety muszą prowadzić zajęcia, bardzo dobry wpływ mają na uczniów również nauczyciele-mężczyźni. Świadczą o tym choćby doświadczenia nielicznych wychowawców pracujących w świetlicach, np. socjoterapeutycznych. To do nich dzieci dosłownie „kleją się”, to z nimi chłopcy budują najlepsze zamki i schrony, to oni są „najstraszniejszymi potworami”, przed którymi dziewczynki ze śmiechem uciekają. Z nimi dzieci chcą odrabiać lekcje i im chcą przygotowywać herbatę. Warto przy tym zauważyć, że młodzi uczestnicy zajęć w świetlicach to często dzieci z rodzin niepełnych, wychowujące się bez ojca . Można więc zauważyć, że w zachowaniu uczniów bardzo dużą rolę odgrywa podejście nauczyciela oraz umiejętność w organizowaniu zajęć. Opiekun powinien znaleźć sposób, aby jak największa liczba osób brała udział nie tylko w odrabianiu lekcji, ale także w zabawach, które sprawiają przyjemność i potrafią zbliżyć rówieśników do siebie.

Budowanie przyjaznej atmosfery w szkole

Bardzo duży wpływ na zachowanie uczniów ma atmosfera w szkole, do której uczęszczają. Ważną rolę odgrywają także godziny wychowawcze. Regularna praca wychowawcy z całą klasą, czy też z niewielką grupą jest bardzo skutecznym sposobem przeciwdziałania agresji. Dzieci oraz młodzież powinni czuć się bezpiecznie w towarzystwie swojego wychowawcy. Nauczyciel musi dawać dobry przykład i być wzorem dla swoich wychowanków. Powinien uświadomić uczniom, że zawsze mogą na niego liczyć i nigdy nie zbagatelizuje ich problemów. Istnieje wiele metod, które można wykorzystywać podczas zajęć w klasie czy grupie, takie jak dyskusja, odgrywanie scenek, pokazy wideo i analiza literatury . Edukację należy dostosować do wieku odbiorców. Rozmowy dotyczące konsekwencji agresywnego zachowania przeprowadzane już w najmłodszych klasach szkoły podstawowej pozwolą zapobiec nieprzyjemnym sytuacjom w późniejszych latach. Dzieci muszą się nauczyć odróżniać to, co dobre od tego, co złe. Dobre zachowanie trzeba nagradzać, natomiast złe karać. Poczucie bezpieczeństwa w szkole jest bardzo ważne dla ofiar przemocy. Taka osoba, jeśli ma zaufanie do nauczyciela, będzie wiedziała, że otrzyma pomoc i zostanie wysłuchana. Rola wychowawcy polega na uświadomieniu uczniom, że nie powinni milczeć, podczas gdy dzieje im się jakaś krzywda. O problemach trzeba rozmawiać, udawanie, że ich nie ma jest jedną z najgorszych metod wychowawczych.
Dorastająca młodzież jest szczególnie uwrażliwiona na atmosferę panującą w grupie. Nauczyciel musi mieć psychologiczną wiedzę o problemach wieku dojrzewania, aby nie traktować normalnych zachowań jako patologiczne . Uczeń dorastający przechodzi tzw. okres buntu. Praca wychowawcza z taką osobą jest najtrudniejsza. W szkołach niezbędne są także lekcje dotyczące używek, które mają bardzo negatywne skutki w zachowaniu uczniów. W dzisiejszych czasach bardzo często słyszy się o spożywaniu alkoholu, paleniu papierosów oraz narkotykach. Często są one powodem agresji wśród młodzieży. W każdej placówce szkolnej powinien być psycholog, który będzie służył pomocą w rozwiązywaniu problemów. Zaczynając pracę z dzieckiem uczestniczącym w aktach agresji, należy przede wszystkim określić, jaką odgrywa ono w nich rolę . Gdy taka osoba zapozna się z sytuacją ucznia, będzie mogła wybrać właściwy sposób postępowania. Najskuteczniejszą metodą pracy z ofiarą agresywnego zachowania jest trening asertywności. Dotyczy on poprawnego reagowania na przemoc oraz pozwala zwiększyć poczucie własnej wartości. Nauczyciel poprzez uważną obserwację zachowań swoich wychowanków może zapobiec zajściu wielu nieprzyjemnych sytuacji w klasie. Jeśli zauważy, że uczeń nagle pogorszył się w nauce, odizolował się od grupy rówieśników lub też często opuszcza lekcje, powinien zacząć reagować. Takie sytuacje świadczą, że dziecko może mieć jakieś problemy albo czegoś się boi. Zainteresowanie niewłaściwym zachowaniem młodzieży w odpowiednim czasie pozwala na uniknięcie wielu nieprzyjemnych sytuacji w przyszłości.

Propagowanie wiedzy o znaczeniu relacji rodzic – uczeń

Ogromną rolę w wychowaniu dziecka pełnią jednak przede wszystkim rodzice. To oni dają przykład i uczą podstawowych zasad dobrego zachowania, jeszcze zanim dziecko pójdzie do szkoły. W każdym domu powinny panować jasno określone reguły. Dziecko, które od wczesnego wieku ma konkretnie powiedziane, co mu wolno, a czego absolutnie nie można, zdaje sobie także sprawę z konsekwencji zaniechania którejkolwiek zasady. Natomiast uczeń, któremu rodzice na wszystko pozwalają i od najmłodszych lat wymusza wszystko poprzez krzyk oraz płacz, nie jest świadomy, że postępuje niewłaściwie. Błędy wychowawcze rodziców popełniane we wczesnym okresie rozwoju dziecka sprowadzają się do przyzwolenia na atak, a nawet do akceptacji prowokowania przez niego agresji („mały agresor jest zabawny”).Błędem jest także brak jasnych oczekiwań i standardów zachowań przekazywanych dziecku – brak wytyczonych granic lub, w przypadku wyrażania dezaprobaty, brak odwoływania się do wartości i norm społecznych (komunikaty typu: „Jasiu, nie bij chłopczyka, bo się spocisz”, zamiast „nie wolno nikogo bić, ponieważ wyrządza się komuś krzywdę”) .
Zaniedbywanie dziecka często jest spowodowane rywalizacją rodziców. Uczeń nie powinien być świadkiem wymiany zdań oraz kłótni swoich opiekunów. Ogromne konsekwencje niesie ze sobą także ich rozwód, który często najbardziej odbija się na małoletnich. Czują się wtedy odrzuceni i mają niską samoocenę. Dzieci z rozbitych rodzin potrzebują dużo więcej uwagi i zainteresowania. Niezbędny jest nadzór oraz wsparcie ze strony dorosłych. Młodzież musi się czuć doceniana i szanowana, co doda im pewności siebie. Badacze zwracają jednak uwagę, iż wartości społecznych, norm i umiejętności życiowych nie może nauczyć dorosła osoba, która sama nie urzeczywistnia tych wartości w codziennych reakcjach z ludźmi, nie respektuje norm i nie posiada podstawowych umiejętności . Osoba wychowująca dziecko, sama musi być dla niego przykładem. Nie uda się nauczyć właściwej reakcji na dane sytuacje oraz poprawnego zachowania, gdy samemu nie stosuje się do zasad dobrego wychowania.